Учқудуқ туман ҳокими Хамроев Соли Фармоновичнинг “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси юзасидан туман аҳли, ёшлар ва нуронийларига

    МУРОЖААТИ

      Ассалому алайкум, ҳурматли учқудуқликлар!

      Азиз ёшлар,

      Муҳтарам нуронийлар!

      Бугун Сизга туманимиз, яшаб турган масканимизни тоза, озода, кўркам ҳудудга айлантиришда ҳар биримиз масъул эканлигимизни англаган ҳолда Сиз ҳурматли Учқудуқ тумани аҳолисига мурожаат билан чиқмоқдаман.

     Хабарингиз бор, жорий йилнинг 11 октябрь куни ҳурматли Президентимиз Шавкат Миромонович Мирзиёев раҳбарлигида ўтказилган видеоселектор йиғилишида “Яшил макон” умуммиллий лойиҳасини давом эттириш, ҳамда дарахтларни экиш, парваришлаш ва кўкаламзорлаштириш тизимини самарали ташкил этиш мақсадида 25 октябрдан 1 декабргача “Кузги дарахт экиш мавсуми” эълон қилинди.

    Мамлакатимизда бу ҳаракат бошланганига 2 йил бўлди.   Ҳаммамиз яхши биламизки кўчат экиш уни парваришлаш ҳудудлармизни яшил ҳудудга айлантириш туманимиз иқлим шароити, бошқа ҳудудларга нисбатан кучли чўл шамоллари айниқса қумли шамолларнинг кўплиги бизлар учун жуда муҳим тадбир ҳисобланади.          

    Туманимиз бу борада салмоқли ишлар амалга оширилди. Жумладан, “Йўлчилар” ОФЙ ҳудудидан 2 гектар бўш турган ер майдони - “Яшил майдон”га айлантирилди. “Дўстлик” МФЙ ҳудудидаги “Ёшлар” истироҳат боғидан 3,8 гектар, “Хотира хиёбони” ҳудудидан 2,4 гектар жами 6,2 гектар ер майдонларидан “Жамоат парк”лари ташкил этилди. Шу билан бир қаторда  1 млн. 521 мингта манзарали, мевали дарахт ва бута кўчатлари ҳамда қаламчалар экилди.

    Бугун экилган дарахт кўчатлари ва буталарнинг кўпчилиги ерга илдиз қўйиб, барг ёзиб ҳудуд кўркига кўрк қўшмоқда. Умуман,тумандошларимизда дарахтга яшилликка  нисбатан муносабат ижобий томонга  ўзгарди, дейиш ўринли.

    Лекин, бир нарсани унутмаслигимиз керак, кўчатларни экиб қўйиш билан иш битмайди. Умид билан ерга қадалган ҳар бир ниҳол авж олиб ўсиши, азим дарахтга айланиши учун унга доимий парвариш, энг муҳими, суғориш тизими керак. Жорий йилда “Ёшлар”, “Болалар”, “Учқудуқнинг 40 йиллиги” боғлари,  Навоий маҳалласидаги “Саломатлик йўлаги” ҳамда “Хотира” хиёбонига 5,8 км полиэтилин, 2,5 км узунликда металл сув қувурларининг тортилгани  амалий ишлардан биридир.

    2023-2024 йил куз-қиш мавсумида соҳа мутахассислари билан маслаҳатлашган ҳолда, чўл ҳудудига иссиқ гармсел ва қурғоқчиликка, шўрланишга чидамлилиги юқори бўлган 681 минг дона манзарали ҳамда мевали дарахт ва бута кўчатларини экиш режалаштирилган. Шундан 15 минг дона қайрағоч, 500 дона акация, 500 дона тут, 200 дона узум ва 664 минг 800 дона бошқа турдаги манзарали дарахт ва бута кўчатларини экиш мақсад қилинган.

    Қолаверса, "Йўлчилар" ОФЙ ҳудудидаги 1 гектар ер майдонида "Ҳокимлик боғи" ва Шимолий кон бошқармаси тасарруфидаги  3-гидрометаллургия заводи ҳудудидаги 2,5 гектар ер майдонига "Яшил белбоғ" ташкил этиш режалаштирилган.

    Қабул қилинган дастурлар, чора-тадбирлар албатта қоғозда жуда ҳам чиройли ва салмоқли. Лекин уни амалга оширишда масъуллар ва ҳар бир туманимиз фуқароси фидойилик, ватанпарварлик, шижоат, ўз туманига, яшаётган маҳалласига меҳр-муҳаббат туйғусини жо этган ҳолда амалга оширишлари жуда муҳим!.

       Азиз ва мўътабар оқсоқоллар!

     Хурматли Президентимиз Сиз оқсоқолларни яшил макон умуммиллий ҳарактнинг фаол иштирокчиси сифатида ёшларга ибрат намунаси булиб ёнларингизга ўз невараларингизни олиб кўчат экиш ойлигига ўз ҳиссаларингизни албатта қўшасизлар, деб ишонч билдирдилар.

     Бугун ҳам туманимиз бўйлаб давом этаётган кузги дарахт экиш мавсумида ўзингизнинг доно маслаҳатингиз билан аҳолини айниқса, ёшларни яратувчанлик ғояларига ундашда жонбозлик кўрсатасизлар, деб ишонаман!

      Албатта, бугун экилган бир дона ниҳол эрта катта дарахтга айлангач, унинг соясидан невараларингиз баҳраманд бўлади, уларнинг олаётган нафаси мусаффолиги таъминланади.

       Шу боис ҳам яхши ниятлар билан бошланган бу эзгу ишда Сиз азиз нуронийлар ҳам фаол иштирок этинг, чунки ободлик бор жойда қут-барака, доимий ривожланиш ва келажакка ишонч бўлади.

        Қадрли ёшлар!

       Бугун сизнинг замонавий билимларни эгаллаб, етук ва баркамол инсонлар бўлиб вояга етишингиз учун барча шарт-шароит ва имкониятлар яратиб берилган.

         Ўз навбатида Сизни ҳам ҳурматли Президентимиз томонидан илгари сурилган ташаббус кузги дарахт экиш мавсуми доирасида амалга оширилаётган эзгу ишларда фаол иштирок этишга чақираман!

         Шуни унутмайликки, осуда ва фаровон турмуш тарзини четдан келиб бизга ҳеч ким яратиб бермайди. Уни ўзимиз, ўз меҳнатимиз натижасида бунёд этсак, унинг самараси янада тотли бўлади. 

         Тасаввур қилинг, ҳар бир учқудуқлик ёшлар камида 5 тадан кўчат экса, бу ташаббус 2–3 йилдан сўнг туманимиз яшиллигига, экологиясига қанчалик ижобий таъсир кўрсатади.

Бугун Учқудуқдаги дарахтларнинг аксариятини Сизларнинг ота – боболарингиз парваришлаган. Сиз ҳам яшиллик барпо этиш харакатига  қўшилинг, бирлашиб муъжазгина ёшлар боги барпо килинг ва хайрли ишга ўз ҳиссангизни қўшинг!

         Ҳурматли уй бекалари, азиз опа-сингиллар!

     Мазкур уммумиллий харакат ҳар биримиз учун алоҳида аҳамиятга эга. Чунки халқимизнинг яхши ниятлари билан бошлаган бу савобли ишлари эртанги куни ёш авлоднинг саломатлигини мустаҳкамлашда, табиатни асраш ва экологик ҳолатни яхшилашда муҳим аҳамият касб этади.

    Афсуски, кўп қаватли уйларда яшовчи опа-сингилларимиз ободончиликка, тозаликка, кўкаламзорлаштириш ишларига эътиборсизлик билан қараб, “Ватан остонадан бошланади”, “Менинг маҳаллам – менинг уйим”, “Маҳалла  – Ватаннинг бир бўлаги!” каби минг йиллик тушунчаларни унутиб қўймоқдалар. 

     Ҳафта ёки бир ойда бир маротаба бўлса ҳам – ота-боболаримиздан қолган удум, анъана – кўчат қадаш, ҳашарлар уюштириш каби эзгу ишлар бир оз оқсаётгандек.

    Ўз навбатида Сизни ҳам ҳурматли Президентимиз томонидан илгари сурилган ташаббус - кузги дарахт экиш мавсуми доирасида амалга оширилаётган ишларда фаол иштирок этишга чақираман!

   Бугунги ҳаракатимиз хайрли ва савобли ишларимизнинг бардавомлигига, ёшларимизнинг маънавияти ва тарбияси янада юксак бўлишига, миллий қадриятларимиз ривожига, халқимиз орасида ҳамжиҳатлик туйғулари мустаҳкамланишига пойдевор бўлиб хизмат қилсин!

     Азиз учқудуқликлар! 

     Сиз доим илғорлар қаторида бўлгансиз. Шунинг учун ҳам Сизларга ишончим катта!. 

    Ўйлайманки, Она табиатимизни асраш, авайлаш ва уни авлодларга соф ҳолда етказиш учун масъул эканлигимизни теран англаган ҳолда ҳар бирингиз кўчат экиш ҳамда кўкаламзорлаштириш муммиллий лойиҳасида ўз ниҳолингизни қадаб, фаол иштирок этасиз! 

    Шу билан бир қаторда экилган кўчат ва ниҳолларни униб ўсишида ўз ҳиссангизни қўшасиз!.

     Бунга ишонаман азиз учқудуқликлар!

Ona tilida fikrlashga toza gapirishga, nutqingizni har xil yot unsurlardan saqlashga harakat qiling. Qayerda va kim bo‘lmasin, ona tili kamsitilishiga yo‘l qo’ymasin. Til mavsumiy libos emaski, ob-havoning o‘zgarishiga qarab almashtirilsa, Onaizor, Vatan, millat har biri bittadan, Ona tili ham bitta. Agar o‘z xalqingiz orasida gungalak-soqov va yot bo‘lishni istamasangiz, ona tilini puxta o‘rganing. Boshingizga ko‘taring. Kishi boshqa tilda bilimli bo‘la oladi, ammo faqat o‘z tilida bekamu-ko‘st bo‘lishi mumkin.

G‘aybulla as-Salom

   Bizga ma’lumki, til har bir millatning ulkan boyligi, benazir qadriyati va bebaho mulki hisoblanadi. Har bir xalq, har bir elat, o‘zi hurmat va ehtirom qiladigan tilga ega. Tilda ana shu tilning ijodkori bo‘lgan xalq, elatning tarixi va madaniyati aks etadi. Ayni zamonda, til ijtimoiy taraqqiyotda ulug‘vor ahamiyat kasb etadi. Til – har bir millat o‘zligining ajralmas belgisidir.

    Yuqori rivojlangan davlatlar darajasiga erishish va raqobatdosh bo‘lish uchun O‘zbekiston fuqarolari xalqaro tillarni bilishlari muhim, albatta. Chunki biz global rivojlanish tendensiyalaridan orqada qola olmaymiz, lekin shuni unutmaslik kerakki, o‘zbek tili dunyodagi barcha rasmiy tillar qatori suveren til maqomini olgan ekan, har bir O‘zbekiston fuqarosi davlat tilini bilishi zarur.

    Hech kim hech qachon o‘z ona tiliga bo‘lgan hurmatni yo‘qotmasligi kerak. O‘z ona tiliga ega bo‘lmagan xalq mamlakat bo‘lolmaydi. Tilning egasi xalq, ammo xalqning bitta vakili loqayd bo‘lsa ham milliy til sofligiga putur yetadi. Shu sababli, bu ulkan hodisaning tub mohiyatini kelajak avlod ongiga singdirish, ona tiliga bo‘lgan muhabbat va sadoqatini yanada mustahkamlash borasida olib borilayotgan ishlar ko‘lamini yil sayin kengaytirish zarur.

    Birinchi Prezidentimiz I.Karimov o’zlarining “Yuksak ma'naviyat — yengilmas kuch”asarida til haqida alohida to'xtalib, shunday fikrlarni bayon qiladi: “0'zlikni anglash, milliy ong va tafakkurning ifodasi, avlodlar o'rtasidagi ruhiy-ma'naviy bog'liqlik til orqali namoyon bo'ladi. Jamiki ezgu fazilatlar inson qalbiga, avvalo, ona allasi, ona tilining betakror jozibasi bilan singadi. Ona tili — bu millatningruhidir” .

    Bugungi globallashuv davrida har bir xalq, har qaysi mustaqil davlat oʻz milliy manfaatlarini taʼminlash, bu borada avvalo oʻz madaniyatini, azaliy qadriyatlarini, ona tilini asrab-avaylash va rivojlantirish masalasiga ustuvor ahamiyat qaratishi tabiiydir. Lekin tilimiz sofligini saqlash borasida hali qiladigan ishlarimiz koʻp.

 “Davlat tili haqida”gi Qonunning 8-moddasida “O‘zbekiston Respublikasining qonunlari, davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining boshqa hujjatlari davlat tilida qabul qilinadi va e’lon etiladi. Bu hujjatlarning tarjimalari boshqa tillarda ham e’lon qilinadi”,- deb belgilangan bo‘lsada, ayrim sohalardagi davlat idoralarida hujjatlarni davlat tilida qabul qilish yetarlicha yo‘lga qo‘yilmagan. Bu esa ayrim hollarda jismoniy va yuridik shaxslarga noqulayliklar keltirib chiqarmoqda.

Shuningdek, Qonunning 20-moddasida lavhalar, e’lonlar, narxnomalar va boshqa ko‘rgazmali hamda og‘zaki axborot matnlari davlat tilida rasmiylashtiriladi va e’lon qilinadi hamda boshqa tillarda tarjimasi berilishi mumkin deb belgilangan bo‘lsada, mazkur qoidaga har doim ham amal qilinmayapti.

Xususan, ayrim savdo yoki xizmat ko‘rsatish sohalari tomonidan bevosita yoki internet tarmoqlari orqali berilgan lavhalar va e’lonlarda davlat tili talablariga rioya qilmaslik holatlarini kuzatish mumkin.

Mazkur sohada xorij tajribasiga to’xtalar ekanmiz, “Ozarbayjon Respublikasida davlat tili to‘g‘risida”gi Qonunda Ozarbayjon Respublikasining har bir fuqarosi davlat tilini bilishga majburligi, ozarbayjon tili mamlakat siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiy va madaniy hayotining barcha jabhalarida davlat tili sifatida qo‘llanilishi nazarda tutilgan.

Qozog‘iston Respublikasining davlat tili to‘g‘risidagi qonunchiligiga ko‘ra, davlat tili qozoq tili bo‘lib, davlat tili – davlat boshqaruvi, qonunlar, sud ishlarini yuritish, ish yuritish tili bo‘lib, butun davlat hududida ijtimoiy munosabatlarning barcha sohalarida amal qilishi, davlat tilini bilish har bir Qozog‘iston Respublikasi fuqarosining burchi va vazifasi ekanligi ko‘rsatib o‘tilgan.

Meni nazarimda O’zbekiston xalqi ko’p millatli xalq ekanligini hisobga olsak, yuqoridagi xorij tajribalarni mamlakat qonunchiligiga birdaniga tatbiq etish maqsadga muvofiq emas.

Yuqorida sanab o’tilgan muammolarga qarshi kurashish orqali ham til mustaqilligiga erishish mumkin.

Shuningdek, fuqarolik sudlari, balki, jinoyat va iqtisodiy sudlarida javobgarlikka tortilayotgan shaxs o’z majburiyatlari, lavozim yo’riqnomalari bilan davlat tilida tanishtirilmagan bo’lsa javobgarlikdan ozod etilishi, mehnat nizolari bo’yicha davlat tilida ishlab chiqilmagan nizom yoki ustav bilan intizomiy jazo chorasi qo’llanilgan buyruq bekor qilinishi haqidagi normani joriy qilish maqsadga muvofiq.

Shunda o’z-o’zidan korxona, muassasa va tashkilotlar o’z mulklari uchun javobgarlikni belgilash maqsadida ish yurituvdagi hujjatlarni davlat tilida yuritishga majbur bo’ladi.

Bundan tashqari davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini tayyorlashda atamalarning o‘zbekcha muqobili turganda, boshqa tildagisini ishlatish ta’qiqlanishini qat’iy belgilab qo‘yish ham maqsadga muvofiqdir.

    Yuqoridagilardan shunday xulosa qilishimiz mumkinki, o’z tilini yo’qotgan xalqda milliy tarbiya va madaniyat o’z-o’zidan tanazullaga yuz tutadi.Hazrati Navoiyning “Tilga ixtiyorsiz — elga eʼtiborsiz” degan hikmati necha asr oʻtsa ham oʻzining maʼno-mohiyatini yoʻqotgani yoʻq. Aksincha, tarixiy jarayonlar bu hikmatning naqadar haqqoniyligini isbotlab bergan. Shuningdek, birinchi prezidentimiz I.A.Karimov, “Tilimizdagi mehr-oqibat, mehr-muhabbat, mehr-shafqat, qadr-qimmat degan, bir-birini chuqur ma’no-mazmun bilan boyitadigan va to‘ldiradigan iboralarni olaylik, qanchalik g‘alati tuyulmasin, bu iboralarni boshqa tillarga aynan tarjima qilishning o‘zi mushkul bir muammo”, —   degan so'zlarida naqadar chuqur hayotiy haqiqat mujassam ekaniga va tilning jamiyat hayotida naqadar dolzarb o’rin egallashiga yana bir bor ishonch hosil qilamiz.

Uchquduq tuman prokuraturasi

tergovchisi
3-darajali yurist                                                           Sh.N.Barnoxo’jayev